Klimaatdoder wordt baken van hoop

Vorig jaar presenteerde het chemiebedrijf BASF samen met Siemens een nieuwe stofzuiger, die op het eerste gezicht niet echt vernieuwend was. Alleen het kleine opschrift "green Power" op de stofzuiger deed vermoeden dat het geen gewone stofzuiger was. Het was niet de motor van het apparaat, die ongelooflijk zuinig is, maar de plastic behuizing die de stofzuiger omhult. Dit werd door BASF gemaakt van koolstofdioxide, een afvalproduct uit de schoorstenen van industriële fabrieken en dat in verschillende andere uitlaatgassen zit.
BASF is in staat om twee ton polypropyleencarbonaat te produceren uit één ton broeikasgas. Volgens Anna Katharina Brym, projectmanager, kunnen de grondstoffen koolstofdioxide van elektriciteitscentrales, cementfabrieken of hun eigen chemische fabrieken worden gebruikt.
Zoals iedereen weet, is CO₂ een van de grootste problemen geworden waarmee de mensheid wordt geconfronteerd. Het bedekt de hele aardbol als een sluier, samen met andere broeikasgassen, en zorgt ervoor dat de temperaturen gestaag maar langzaam stijgen. De poolkappen beginnen te smelten, de zoetwatervoorraden slinken langzaam en Afrika wordt bedreigd door droogtes, waarschuwt het Intergovernmental Panel on Climate Change. De waarheden zijn meestal dezelfde: de uitstoot van kooldioxide moet omlaag. Maar precies het tegenovergestelde gebeurt, de uitstoot blijft stijgen: in 2012 was dat 35,6 miljard ton.
Het chemiebedrijf Bayer heeft een nieuw idee: chemicus Martina Peters gelooft dat "kooldioxide ruwe olie als grondstof kan vervangen". Nobelprijswinnaars George Olah en Josef Stiglitz verwijzen naar de natuur als een onbetwistbaar rolmodel en prijzen kooldioxide als de "brandstof van de chemische industrie". Alleen al in de Europese bossen zet de natuur elk jaar 1,4 miljard ton kooldioxide om in levend groen.
Het Duitse federale ministerie van Onderwijs en Onderzoek is nu ook enthousiast over de transformatie van een "Assepoester" in een "prinses" en stimuleert CO₂-recycling in tientallen projecten met 100 miljoen euro tegen 2015.
Sommige bedrijven zijn al begonnen met het gebruik van het broeikasgas om grondstoffen voor het dagelijks leven te produceren, zoals nagellak of kunstmest, maar ook brandstof voor auto's. Volgens een EU-deskundigenpanel kan een tiende van de kooldioxide die wereldwijd wordt uitgestoten, nuttig worden gebruikt. Het Duitse Federale Ministerie van Onderwijs en Onderzoek is nu ook enthousiast over de transformatie van "lelijk eendje" naar "zwaan" en financiert CO₂-recycling in tientallen projecten met 100 miljoen euro tot 2015.
Je kunt je echter afvragen waarom de industrie hier niet eerder aan heeft gedacht. Helaas zit er een addertje onder het gras. "Kooldioxide is energiearm en inert," zegt Walter Leitner, een chemicus aan de RWTH Aachen University. Dit betekent dat de kooldioxide in een heftige reactie gedwongen moet worden of dat er een grote hoeveelheid energie nodig is. Beide zouden echter de energie- en klimaatbalans verslechteren. Om te voorkomen dat bij het recyclen van koolstofdioxide meer koolstofdioxide vrijkomt dan het bindt, moet een katalysator worden gebruikt. "Zonder katalysator kun je van het broeikasgas nauwelijks een nuttig product maken," zegt Leitner.
Tot nu toe mislukten de meeste recyclingideeën omdat er geen katalysator beschikbaar was. Bayer bereikte in 2010 een doorbraak: een stof op basis van zink activeert de kooldioxide en zet het samen met andere ingrediënten om in polyurethaan. Tot nu toe werd dit schuim voor matrassen, isolatiematten en bankvullingen altijd gemaakt van ruwe olie, waarvan wereldwijd 13 miljoen ton per jaar wordt geproduceerd. Een vijfde van het door Bayer geproduceerde polyurethaan bestaat uit koolstofdioxide. "Het is minstens gelijk aan de fossiele versie, zelfs iets steviger en met betere eigenschappen," zegt Bayer projectmanager Christoph Gürtler.